Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμών

Το Ευρωπαϊκό Τμήμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας έχει θεσμοθετήσει ετησίως μία εβδομάδα αφιερωμένη στον εμβολιασμό. Στόχος είναι η ενημέρωση του κοινού για την προσφορά των εμβολίων στην ανθρωπότητα και η ευαισθητοποίηση για την ανάγκη πιστής εφαρμογής των εμβολίων που συστήνουν οι Αρχές Υγείας σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Για φέτος ως Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμών έχει οριστεί η τρέχουσα εβδομάδα (23-30 Απριλίου).

Τα εμβόλια που έχουν κυκλοφορήσει μέχρι τώρα προλαμβάνουν 28 νοσήματα, στα οποία περιλαμβάνονται τα πλέον θανατηφόρα. Μετά την κυκλοφορία των εμβολίων, όλα αυτά τα λοιμώδη νοσήματα έχουν πλήρως ή σχεδόν πλήρως εκριζωθεί. Μόνο το καθαρό πόσιμο νερό είχε εξίσου σημαντική συνεισφορά με τον εμβολιασμό στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης των λοιμωδών νοσημάτων. Ενδεικτικά, κάθε χρόνο τα εμβόλια προλαμβάνουν μέχρι 3 εκατομμύρια θανάτους και αποτρέπουν αναπηρίες σε 750.000 παιδιά παγκοσμίως. Μάλιστα στη νεότερη γενιά εμβολίων περιλαμβάνεται και εμβόλιο που προλαμβάνει μορφές καρκίνου, το εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), ο οποίος είναι ένας ιός που προκαλεί καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, αλλά και μεγάλο αριθμό άλλων σοβαρών νοσημάτων, όπως καρκίνο του αιδοίου, κόλπου, πέους, πρωκτού και γεννητικά κονδυλώματα, ενώ επιπλέον ευθύνεται για ορισμένες μορφές καρκίνου στοματοφάρυγγα, στοματικής κοιλότητας και λάρυγγα.

Ο εμβολιασμός είναι ένα προληπτικό μέτρο που επιδρά σε επίπεδο ατομικό και κοινότητας, συμβάλλοντας στη μείωση της παιδικής θνησιμότητας και στην αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, βελτιώνει την υγεία του συνολικού πληθυσμού και ταυτόχρονα μειώνει το κόστος των Υπηρεσιών Υγείας. Είναι ένα από τα πολύ λίγα προληπτικά μέτρα της Δημόσιας Υγείας που μπορεί να οδηγήσει σε πραγματικά οικονομικά οφέλη, ενώ έχει αποδειχθεί η ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη ιατρική παρέμβαση που έχει ποτέ ανακαλυφθεί. Για όλους τους παραπάνω λόγους, ο εμβολιασμός αποτελεί το μεγαλύτερο επίτευγμα στη Δημόσια Υγεία των βιομηχανικών χωρών στον 200 αιώνα.

Όλα τα εμβόλια που κυκλοφορούν έχουν δειχθεί εξαιρετικά ασφαλή και χορηγούνται σε εκατομμύρια άτομα. Σοβαρές ανεπιθύμητες αντιδράσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες και τις περισσότερες φορές δε σχετίζονται με το εμβόλιο, απλώς αποτελούν προϊόν χρονικής σύμπτωσης, καθώς παρατηρούνται στον εμβολιαζόμενο πληθυσμό στην αναμενόμενη συχνότητα που παρατηρείται στο γενικό πληθυσμό, ενώ οι Αρχές Υγείας μετά από διερεύνηση διαπιστώνουν την απουσία αιτιολογικής συσχέτισης. Μελέτες έχουν αποδείξει τη μη συσχέτιση των εμβολίων με κανένα από τα σοβαρά νοσήματα για τα οποία κατά καιρούς έχουν ανυπόστατα δημοσιοποιηθεί κατηγορίες από μη έγκυρες πηγές (πχ ομοιοπαθητικοί, αντιεμβολιαστικά κινήματα).

Με την εισαγωγή ενός νέου εμβολίου, παρατηρείται μια έντονη μείωση της συχνότητας εμφάνισης του νοσήματος πολύ σύντομα μετά την εφαρμογή μαζικού εμβολιασμού. Όταν όμως αναστέλλεται ο εμβολιασμός, και αφορμή μπορεί να είναι η φημολογία για «παρενέργειες» που προκαλεί ένα εμβόλιο, τα νοσήματα επιστρέφουν προκαλώντας σοβαρές επιπλοκές και θανάτους, καθώς οι ιοί και τα βακτήρια που προκαλούν τα νοσήματα συνεχίζουν να υπάρχουν στη φύση. Τα εμβόλια έχουν τη μέγιστη αποτελεσματικότητα μόνο όταν η εμβολιαστική κάλυψη συνεχώς παραμένει σε επαρκώς υψηλό επίπεδο (>80%), και η αμέλεια, αποτελεί ένα ακόμη ανασταλτικό παράγοντα στη ευόδωση αυτού του στόχου.

Τη μεγαλύτερη αμέλεια στη συστηματική χορήγηση των εμβολίων παρουσιάζουν οι έφηβοι και οι ενήλικες. Υπάρχει μία παρεξήγηση ότι τα εμβολια είναι μόνο για την παιδική ηλικία. Αυτό δεν ισχύει καθώς ορισμένα εμβόλια χορηγούνται σε μεγαλύτερες ηλικίες. Για παράδειγμα, το εμβόλιο έναντι του ιού HPV πρέπει να γίνεται σε όλα τα κορίτσια 12-15 ετών αλλά και στις γυναίκες 15-26 ετών που δεν πρόλαβαν να εμβολιαστούν στην προαναφερόμενη ηλικία. Επίσης η διάρκεια προστασίας μερικών εμβολίων (πχ. τέτανος, κοκκύτης διφθερίτιδα) δεν υπερβαίνει τα 10 χρόνια, συνεπώς χρειάζονται αναμνηστικές δόσεις προκειμένου οι έφηβοι και οι ενήλικες να συνεχίζουν να είναι προστατευμένοι. Τέλος σε ορισμένα νοσήματα (πνευμονιόκοκκος, γρίπη) μεγαλύτερη ευπάθεια εμφανίζουν τα άτομα άνω των 60 ετών, και συνεπώς είναι η κύρια ομάδα που απαιτείται να εμβολιάζεται. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θέσει ως στόχο για το 2014 να επιτευχθεί ετήσια εμβολιαστική κάλυψη έναντι της γρίπης 75% για τα άτομα άνω των 60 ετών, καθώς και τα άτομα με χρόνια νοσήματα.

Τα εμβόλια έχουν πέσει θύματα της ίδιας της επιτυχίας τους, καθώς έχουν σχεδόν εξαλείψει νοσήματα, τα οποία λόγω της μη εμφάνισης τους οδηγούν το κοινό σε υποτίμηση της αναγκαιότητας πρόληψης των αντίστοιχων νοσημάτων. Οι εμβολιασμένοι προστατεύουν την υγεία και αυτών που δε μπορούν να εμβολιαστούν, όπως τα άτομα με αδύνατο ανοσολογικό σύστημα και τα βρέφη που είναι μικρότερα από 2 μηνών, καθώς αν ένα νόσημα δεν κυκλοφορεί στην κοινότητα μειώνεται σημαντικά η πιθανότητα να νοσήσουν τα ανεμβολίαστα άτομα.

Με αφορμή την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμών ας ερευνήσει ο καθένας αν ο ίδιος ή το παιδί του έχει λάβει όλα τα απαραίτητα εμβόλια ώστε να είναι θωρακισμένος στο μέγιστο δυνατό βαθμό από νοσήματα που προκαλούν σοβαρές, ενίοτε θανατηφόρες, λοιμώξεις ή καρκίνο. Άλλωστε η Πολιτεία παρέχει δωρεάν όλα τα εμβόλια στο σύνολο των ασφαλισμένων, για τις ηλικίες που το καθένα συστήνεται.